Drie generaties naast elkaar over werk, staken en pensioenen
Geschreven door Myrthe Van der Veken
Het regeerakkoord van onze kersverse federale regering heeft al heel wat voeten in de aarde gehad. Vooral de plannen voor de hervormingen van de pensioenen deden veel stof opwaaien. “De pensioenregeling moet meegaan met zijn tijd”-klinkt het. Maar wat is nu net die ‘tijd’? Dat het werkveld veranderd is, kan je niet ontkennen. De vrouwen die net na de oorlog geboren zijn (babyboomers) werden doorgaans huisvrouw. Vandaag studeren er meer meisjes af aan Belgische universiteiten dan jongens. De tijden zijn veranderd, de pensioenregeling moet mee. Drie vrouwen uit verschillende generaties komen tegenover elkaar te staan. ze vertellen over hoe zij tegenover het werkleven staan en reflecteren over hoe we de veranderingen van vandaag best het hoofd bieden.
Stien – 23 jaar – Gen Z
Criminologe forenzische psychiatrie
Christel – 57 jaar – Generatie X
Vroedvrouw/ leerkracht
Maria – 79 jaar - Babyboomer
Huisvrouw
Hoe was jouw dag vandaag?
Mijn werkdag is eigenlijk elke dag anders, maar meestal sta ik in een leefgroep met geïnterneerde psychiatrische patiënten. Mijn taak is om het dagelijkse leven daar draaiende te houden. We eten samen en we gaan mee naar hun therapieën, werkblokken en tijdens de wandeling. Als het niet goed gaat met de patiënten voeren we ook gesprekken en proberen we hen te begeleiden. Een super interessante job!
Begrijp je waarom mensen reageren en staken voor de pensioenplannen van de nieuwe regering?
Ik vind staken iets moeilijks, want ik weet niet zo goed wat je er uiteindelijk mee bereikt. Ik kan er wel in komen dat mensen frustraties hebben over het nieuwe akkoord, maar zo’n akkoord zal altijd een impact hebben op iemand. Mensen zullen altijd wel ergens over gefrustreerd zijn. Maar zolang de stakingen binnen proportie zijn, heb ik er alle begrip voor dat mensen willen staken om hun belangen te verdedigen. Ik merk wel dat mensen van mijn generatie amper mee de straat op trekken. Voor de oudere generaties is het allemaal dichterbij. De regeling over de pensioenen zal waarschijnlijk nog wel een keer of tien veranderen voor ik kan stoppen met werken, dus waarom zou ik me er nu druk om maken?
Hoe verliep jouw traject om te beginnen met werken?
Beginnen met werken en solliciteren was vreselijk. Ik heb bij tien à twaalf jobs gesolliciteerd. Bij acht sollicitaties kreeg ik al meteen een mail dat ik te weinig ervaring had. Dat is het obstakel waar je als pas afgestudeerde student het vaakst op botst. Doordat er meer mensen verder studeren, zijn er ook meer mensen die solliciteren voor dezelfde jobs. Je kunt altijd wel ergens werk vinden, maar in het begin zal dat vaak nog iets zijn dat je liever niet heel je leven doet.
Wat vind je van de uitspraak: Gen Z is lui en wil niet werken?
Ik ben deels wel en deels niet akkoord. Veel Gen Z’ers beginnen vanaf hun 15 jaar studentenwerk te doen. Er zijn er nu meer dan ooit. Veel jongeren gaan ook studeren, en dat doe je met de intentie om te werken natuurlijk. De meerderheid van mijn generatie werkt ook heel hard. Zij willen echt iets maken van hun carrière. Wat ik wel merk, is dat de jongere collega’s minder snel ‘springen’ voor al het werk. Soms maken ze het zichzelfiets te gemakkelijk endan lijken ze lui. Luie mensen vind je natuurlijk in elke generatie wel, maar ik merk soms een trend.
Hoe sta je tegenover het cliché: voor Generatie X is het enkel werken zonder ruimte voor emotie?
Dat hangt volledig van hun jobinhoud en motivatie af, denk ik. Zij werken vaak hard om eens goed te kunnen gaan eten, denk ik. (lacht) Het is moeilijk om een hele generatie over dezelfde kam te scheren, want ook in hun generatie zijn er mensen die van het systeem profiteren. Maar ik denk dat emoties vaak minder bespreekbaar zijn in hun generatie. Ze krijgen een burn-out vooraleer ze het probleem inzien. Vandaag is het meer sociaal geaccepteerd om daarover te praten. Dat is een goede zaak. Jongere generaties geven hier beter hun grenzen aan.
Over babyboomers wordt vaak gezegd dat ze alleen maar genoten hebben en dat zij de reden zijn waarom we nu problemen hebben met de pensioenen. Wat denk je daarvan?
Die hebben amper vijf jaar gewerkt (lacht), maar dat is een ander tijdperk hé. Dat valt niet te vergelijken. Het kan niet makkelijk geweest zijn om op te groeien in de nasleep van de oorlog. Ik ben ervan overtuigd dat ze heel hard gewerkt hebben, maar we zitten in een overgangssysteem. Nu zijn sommigen al 30 jaar op pensioen, maar zo is het systeem nu eenmaal. Dat kunnen we hen niet kwalijk nemen. Dat is appelen met peren vergelijken. Zij kunnen ook niet helemaal begrijpen hoe het is om nu te werken.
Wat zijn je plannen voor je pensioen?
Ik wil een hond. Voor de rest denk ik er nog niet te veel aan, want alles kan nog veranderen.
Hoe was jouw dag vandaag?
We hebben gisteren een feestje gehad, dus ik ben vroeg opgestaan om op te ruimen. Om acht uur vanmorgen ben ik achter mijn computer gekropen om voor school te beginnen werken. Ik heb lessen voorbereid en nog een stagebezoek via Teams begeleid. In de namiddag ben ik nog even op bezoek gegaan in het rusthuis om een tante te bezoeken waar ik mee voor zorg. En dan was het verder werken voor school tot ongeveer acht uur ’s avonds. Een goed gevulde dag dus.
Begrijp je waarom mensen reageren en staken voor de pensioenplannen van de nieuwe regering?
Om eerlijk te zijn begrijp ik het niet. Als langer werken nodig is om het haalbaar te maken voor de volgende generatie ben ik bereid om dat te doen. Ik vind het soms een beetje onverantwoord dat mensen staken om op pensioen te kunnen blijven gaan op hun 55ste of 58ste. Het kan niet zijn dat sommige groepen privileges krijgen. Wat er in het nieuwe regeerakkoord staat, lijkt me een noodzakelijk kwaad. De maatregelen zijn volledig terecht zolang het voor iedereen gelijk is. Onze generatie zal ook de eerste zijn die langer moet werken. De overgang is nodig en die zal alleen maar vlotter gaan als we allemaal aan hetzelfde zeel trekken.
Hoe verliep jouw traject om te beginnen met werken?
Na het middelbaar was ik een van de twee uit mijn klas die verder studeerden. Ik heb drie jaar verpleging en een jaar vroedkunde gevolgd. Toen ik in 1987 ging solliciteren, heb ik veel geluk gehad dat er een plekje vrij was voor mij. In die tijd was er schaarste en waren er zo’n vijf verpleegsters of vroedvrouwen voor één job. Er was veel concurrentie. Vaak namen ze dan mensen aan voor bepaalde projecten of lieten ze mensen vroeger op pensioen gaan om jonge mensen een job te kunnen bieden.
Wat vind je van de uitspraak: Gen Z is lui en wil niet werken?
Enerzijds hoor ik als leerkracht vaak dat mijn jongere studenten zich tijdens hun stage in de zorg vaak meer aan de zijkant zetten. Ze hebben minder ‘helpende skills’ of inzicht in het werk. Ik denk dat ze dat vandaag misschien minder van thuis uit meekrijgen. Anderzijds ken ik Gen Z’ers die enorm hard werken. Jongeren groeien vandaag op in een veel complexere wereld. De wereld waarin ik opgroeide was eenvoudiger. Vandaag moet je met veel meer zaken rekening houden en sociale media maken alles complexer. Je leven speelt zich niet meer af in een ‘veilige’ dorpsgemeenschap. Alles is drukker en meer gejaagd.
Hoe sta je tegenover het cliché: voor Generatie X is het enkel werken zonder ruimte voor emotie?
Waarschijnlijk wel! Ik studeerde af en begon meteen met werken. Geen haar op ons hoofd dat eraan dacht een kans om te werken weg te gooien. Er was een schaarste aan jobs toen. Maar met die ingesteldheid gaat dat harde werken vaak ten koste van jezelf. Er komt nu een generatie aan die dat meer afbakent, wat goed is. Ze moeten dan ook nog lang werken. Bij de generatie van mijn moeder was er geen ruimte voor emoties. Toen ik opgroeide, was die er ook niet. Je moest karakter tonen. Dat neem je ongetwijfeld mee.
Over babyboomers wordt vaak gezegd dat ze alleen maar genoten hebben en dat zij de reden zijn waarom we nu problemen hebben met de pensioenen. Wat denk je daarvan?
Ik denk dat elke generatie de oorzaak van hun problemen bij de vorige gaat zoeken. De babyboomers zijn opgegroeid in een gouden tijd. Ze zijn eigenlijk de eerste generatie die op reis is beginnen te gaan en geld liever uitgaf dan het op te sparen. Zij hebben inderdaad kunnen genieten. Na de oliecrisis werden de vijftigers vaak afgedankt in bedrijven. Dat is de generatie van de babyboomers, die nu gepensioneerd is. Ze gingen dan leuke dingen doen en de wereld verkennen. Het zijn kinderen van hun tijd hé.
Wat zijn je plannen voor je pensioen?
Voor de kleinkinderen zorgen en misschien nog een beetje vrijwilligerswerk om bezig te blijven.
Hoe was jouw dag vandaag?
Nu moet ik al even goed nadenken. (lacht) Deze ochtend heb ik met de fiets de uitnodigingen voor mijn verjaardagsfeest weggebracht. Ik word tachtig jaar dit jaar. Uiteindelijk heb ik een rondje van 22 kilometer gefietst. Daarna ben ik gaan winkelen en bloemetjes gaan zetten bij het graf van mijn man. ’s Middags is mijn vriend Willy komen eten en zijn we nog een toertje gaan doen. Dan hebben we koffie gedronken en een film gekeken. Het was een leuke dag, maar eigenlijk heb ik vooral leuke dagen.
Begrijp je waarom mensen reageren en staken voor de pensioenplannen van de nieuwe regering?
Ja, ik begrijp het zeker. Iedereen mag opkomen voor zijn mening. Dat is heel belangrijk zelfs! Maar we moeten er wel waakzaam voor zijn dat het niet de spuigaten uit loopt. We moeten ook beseffen dat we niet alle luxe hebben. Is het nodig dat je gaat staken omdat je drie jaar langer moet werken, terwijl de pensioenhervorming de problemen in de begroting kan oplossen? Iedereen heeft het recht om te staken, maar in veel sectoren kan of mag men niet staken. Dat zijn vaak nog de sectoren die het zwaarst getroffen worden. We leven in een tijd waarin niemand meer content is. Ik merk soms dat mensen vroeger meer verantwoordelijkheidsgevoel hadden. Er heerste toen een mentaliteit om problemen aan te pakken en er niet te veel van wakker te liggen.
Hoe verliep jouw traject om te beginnen met werken?
Als oudste meisje van het gezin was ik verplicht om thuis te blijven vanaf mijn 14 jaar. Ik hielp in het huishouden. Dat was heel moeilijk want ik was eigenlijk nog een kind. Wanneer ik naar de Chiro ging, sprak iedereen over school, terwijl ik tijdens de dag met alle moeders de was deed. Sommige van mijn broers moesten ook op hun 14 jaar gaan werken om de anderen te kunnen laten studeren. Dat was toen zo. Tot ik trouwde, heb ik nog een beetje gewerkt als poetsvrouw in kloosters. Toen mijn kinderen geboren werden, ben ik huisvrouw geworden.
Wat vind je van de uitspraak: Gen Z is lui en wil niet werken?
Dat denk ik niet! Als je kunt studeren en een diploma wil halen, moet je daar ook voor werken. Je moet net karakter hebben om te studeren. Luiheid zal er altijd zijn bij sommigen, maar dat zie je in alle generaties. De jeugd doet vakantiewerk in haar vrije tijd. Ze willen natuurlijk ook meekunnen met de luxe van vandaag, maar dat is normaal. Het zijn ook andere tijden, hé. Ik denk dat jongeren net een mentaliteit heeft waarmee ze altijd verder willen geraken. Ze willen meer. Ze volgen opleidingen om weer iets anders te kunnen doen of om nog meer te kunnen. Ze blijven niet meer hangen en zijn niet zomaar tevreden met alles.
Hoe sta je tegenover het cliché: voor Generatie X is het enkel werken zonder ruimte voor emotie?
Ik denk dat er bij Generatie X wel heel veel emotie zit. Ze steken het in hun werk. Mensen in de zorg of het onderwijs houden hun job niet zo lang vol als ze dat niet met hart en ziel doen. Dat is ook emotie. Ze werken inderdaad hard en als ze niet gepassioneerd zijn voor hun job, houden ze dat niet vol. Dat zie je aan al die burn-outs. Maar de generatie van mijn kinderen is meer open. Ze praten makkelijker over emoties en durven zelfs zeggen dat ze niet gelukkig zijn. Wij wilden liever de vrede bewaren. We dachten dat het wel goed zou komen uiteindelijk.
Over babyboomers wordt vaak gezegd dat ze alleen maar genoten hebben en dat zij de reden zijn waarom we nu problemen hebben met de pensioenen. Wat denk je daarvan?
Dat is zo’n cliché dat altijd naar boven komt. Maar de vrouwen in onze generatie hebben meestal voor de kinderen gezorgd. De mannen hebben meestal van hun 18 jaar tot 58 jaar gewerkt. Dat is een carrière van veertig jaar. Door de langere levensverwachting is die periode van hun pensioen langer. En als je niet geniet, gaat je geld alleen maar naar de staat hé. Maar profiteurs zou ik ons niet durven noemen. De mensen hebben het goed gehad en willen verder kunnen genieten.
Wat zijn je verdere plannen voor je pensioen?
We zijn al zo lang bezig (lacht) Maar vooral nog verder genieten, nog het meest van de kleine dingen.