Het nieuwe federale regeerakkoord legt strengere maatregels op voor het gebruik van alcohol in het verkeer. Wie twee keer boven 0,5 promille blaast binnen een periode van drie jaar, moet voor de politierechter verschijnen. Volgens verkeersinstituut VIAS “een stap in de goede richting. Maar is het voldoende?” En kan Generatie Z een oplossing bieden?
Geschreven door Islinde Teurelincx
Tijdens een plenaire vergadering in november noemde Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken, Havens en Sport, Annick De Ridder (N-VA), Generatie Z de oplossing voor alcohol in het verkeer: “Ik ben hoopvol gestemd als ik naar de jonge generatie kijk.” Haar woordvoerder, Xavier Lesenne (N-VA), licht haar uitspraak toe: “Er valt een mentaliteitsshift op. De jeugd ziet drinken en rijden niet meer als vanzelfsprekend en gaat bewuster om met alcohol.” Uit cijfers van VIAS uit 2021 volgt dezelfde conclusie. In de leeftijdscategorie van 18 tot 24 blies slechts 9,7 procent van de bestuurders boven het wettelijk toegestane percentage, terwijl dat in de leeftijdscategorie van 40 tot 54, 31,1 procent was. Voor de categorie 55+ lag het percentage op 31,6.
De jeugd als voorbeeld
Hoewel Lesenne een verschuiving bij jonge bestuurders ziet, stelt hij de besmettelijkheid van die mentaliteitsshift in vraag. “Jongeren hebben een stem op sociale media. Als ze hun ideeën over alcohol in het verkeer delen, kunnen ze een voorbeeldfunctie opnemen voor andere generaties,” zegt de woordvoerder, “maar ik weet niet of ze de mentaliteit van de oudere generaties echt kunnen beïnvloeden. Ik hoop vooral dat ze de volgende generaties zullen meetrekken en op die manier een verandering op lange termijn kunnen teweegbrengen.”
“Als alcohol goed zou zijn voor je concentratie, zou Max Verstappen voor elke race twee pinten drinken.”
Toch zijn de verkeersregels over alcohol strenger voor beginnende bestuurders. Xavier Lesenne verklaart dat: “Statistisch gezien loopt een man van middelbare leeftijd met veel rijervaring minder risico op een ongeval als hij gedronken heeft, dan een jonge bestuurder met weinig rijervaring die onder invloed is. Maar dat mag geen excuus zijn voor een vierde of vijfde pintje.” Stef Willems, woordvoerder van verkeersinstituut VIAS, is het hier niet mee eens. Volgens hem speelt ervaring geen rol en is alcohol altijd een dooddoener in het verkeer: “Als alcohol goed zou zijn voor je concentratie, zou Max Verstappen voor elke race twee pinten drinken.”
"Er zijn nog te veel mensen die tellen en mistellen"
Nultolerantie blijft taboe
In het nieuwe regeerakkoord wordt er niet gesproken over nultolerantie in het verkeer, en blijft de wettelijke grens liggen op 0,5 promille. Als je hoger blaast, is dat strafbaar en zal je na twee overtredingen binnen drie jaar voor de politierechter moeten verschijnen. Stef Willems zou graag die vijf na de komma zien verdwijnen: “Er zijn nog te veel mensen die tellen en mistellen. Bij de laatste BOB-campagne blies een op de drie bestuurders nog tussen 0,5 en 0,8 promille. Dat waren grotendeels mensen die dachten dat ze nog bekwaam waren om te rijden. Bij een nultolerantie is die som veel duidelijker om te maken; als ik heb gedronken, rijd ik niet.”
Het kabinet van minister De Ridder beweert dat twee alcoholconsumpties bijna altijd gelijkstaan aan een lager alcoholgehalte dan 0,5 promille. Hierdoor kan een verantwoordelijke bestuurder zonder zorgen genieten van alcohol, zelfs wanneer die met de auto is. Toch is dat ook afhankelijk van andere factoren, zoals lichaamsgewicht en de snelheid waarmee alcohol wordt afgebroken in het bloed.
“Als we de grens aanpassen naar nul, nemen we het plezier weg van de verantwoordelijke meerderheid, terwijl zij het probleem niet zijn.”
Minister De Ridder heeft vaker uitgesproken dat ze tegen nultolerantie is. Haar woordvoerder legt uit: “Het merendeel van de mensen gaat verantwoordelijk om met alcohol in het verkeer en overschrijdt die grens van 0,5 promille niet. Als we de grens aanpassen naar nul, nemen we het plezier weg van de verantwoordelijke meerderheid, terwijl zij het probleem niet zijn.” Toch haalt Stef Willems aan dat er een enorm draagvlak is voor de nultolerantiemaatregel. “Over alle leeftijden heen zien we dat de helft van de mensen voorstander is van nultolerantie. Er zijn weinig maatregels met een groter draagvlak”, vertelt de woordvoerder van VIAS.
"De jongere generatie gaat eerder zeggen: drink dat laatste pintje niet, want drinken en rijden is fout"
Afschrikeffect
Daarbij zou de nultolerantiemaatregel volgens Stef Willems de sociale controle verhogen . “Mensen kunnen van café naar café gaan en overal een paar glazen drinken. Daardoor durven omstaanders er niets van te zeggen, want ‘het zou wel is zijn eerste pintje kunnen zijn.’ Daarom is nul helderder.” Maar die sociale controle zou volgens Xavier Lesenne niet de bovenhand mogen nemen. Hij vindt dat de eigen verantwoordelijkheid primeert. Daarbij merkt hij een generationeel verschil in de sociale controle. “De jongere generatie gaat eerder zeggen: ‘drink dat laatste pintje niet, want drinken en rijden is fout.’ Terwijl de oudere generatie eerder gaat zeggen: ‘pas op, want ze kunnen misschien controleren om de hoek.’ Maar beide werken even goed.”
Daarom is Lesenne voorstander van het voorstel van de federale regering om meer in te zetten op alcoholcontroles. “De pakkans moet groter worden, want dat brengt een afschrikeffect met zich mee. Als je weet dat je op elk moment van de dag gecontroleerd kan worden, denk je twee keer na voordat je dat glaasje te veel drinkt.” Maar volgens cijfers van de Vlaamse politiezones is er al een tekort aan politieagenten. Hierdoor stelt Willems de haalbaarheid van meer alcoholcontroles in vraag: “Waar halen we al die extra politie vandaan? En vooral wie gaat dat betalen? Omdat wij ons niet aan logische regels kunnen houden? Dat vind ik een vreemde denkwijze.”