Hoe taboe is het om er bewust voor te kiezen geen kinderen te krijgen?
Drie vrouwen getuigen over hun bewuste keuze om geen kinderen te krijgen. Die keuze wordt echter niet altijd als “normaal” gezien. Berdien (31), Saartje (23) en Zoë (23) vertellen over hun ervaringen en over de reacties van mensen uit hun omgeving.
Om direct met de deur in huis te vallen, waarom wil je geen kinderen?
Berdien: Ik zeg dat eigenlijk al heel lang en ik denk ook dat ik bij die keuze ga blijven. Het is een beetje jammer dat sommige mensen denken dat het vooral een egoïstische overweging is, maar dat is zeker niet het geval. Het is eigenlijk eerder de verantwoordelijkheid die een kind met zich meebrengt, dat mij angst inboezemt. Een kind heb je voor het leven, niet alleen de eerste tien jaar, alsof je er daarna niet meer naar moet kijken. Maar ook gewoon, het idee dat elke beslissing die je neemt in je leven invloed heeft op dat kind. Verhuis je naar het buitenland voor het werk, dan moet je kind mee, die kan daar zelf niet over beslissen. Dat vind ik beangstigend, dat je eigenlijk keuzes maakt voor iemand anders. En omgekeerd. Een kind heeft een enorme invloed op jouw leven, je moet overal rekening mee houden: op vlak van carrière, op sociaal vlak… Als je kinderen maakt, dan moet je die opofferingen willen maken, dan moet je zelf die verantwoordelijkheden opnemen, en ik vind dat je dat in de praktijk maar al te vaak ziet mislopen.
Saartje: Voor mij zijn er veel rationele redenen om geen kinderen te krijgen: overbevolking, de opwarming van de aarde, financiële redenen – kinderen zijn duur! (lacht). Maar het is vooral een gevoel. Ik kan me mijn leven namelijk perfect voorstellen zonder kinderen. Ik ben bang voor het idee dat een ander mens je hele leven bepaalt en je vrijheid voor een groot stuk inperkt. Wanneer ik ouders hoor praten, dan gaat het bijna altijd over hun kinderen en over het gebrek aan tijd voor zichzelf. Dat schrikt me af. Ik ben blij met mijn leven en voel me compleet zonder kinderen.
Zoë: Ja inderdaad, ik denk dat kinderen echt een gigantische beperking zijn op je vrijheid en mensen onderschatten dat serieus. Een kind vraagt enorm veel werk. Het is niet vergelijkbaar met een hond; die kan je buitensteken als hij je even niet aanstaat. Integendeel, een kind kan je niet zomaar alleen laten. Je hebt geen seconde meer voor jezelf, zeker niet als vrouw. Een kind vraagt enorm veel energie en tijd. Ik denk echt dat mensen onderschatten hoe uitputtend het moederschap is en ik weet niet of ik dat ervoor over heb. Veel mensen hebben iets van ja, ik krijg er een kind voor in de plaats, iemand die mij onvoorwaardelijk graag ziet. Ik snap die redenering wel, maar toch, ik zou het niet willen.
Saartje: Wat me nog het meest afschrikt is dit: wat als het moeder zijn niets voor mij is? Dat kan je alleen maar ontdekken door het te doen, maar eens je moeder bent, kan je er niet gewoon mee stoppen. Het is geen hobby waar je ook weer onderuit kan, een job die je kan stopzetten, een relatie die je kan beëindigen. Dat vind ik geen leuk gevoel. Kinderen verdienen ouders die er helemaal voor willen gaan en die passioneel zijn over het ouderschap, en dat ben ik gewoon niet. Als het geen “Hell yes!” is, is het een “Hell no!”
Zoë: Een kind is ook heel nefast voor je relatie. Zeker de eerste paar jaren, want je hebt geen aandacht meer voor je partner. Ik weet niet of ik het leven dat ik nu met mijn partner heb wil opofferen, en of ik dat wil omruilen voor een kind. Voorlopig heb ik dus echt niet de drang om aan kinderen te beginnen.
Saartje: Het lijkt me inderdaad heel moeilijk om niet alleen samen ouders te zijn, maar ook nog steeds een koppel te blijven. De relatie met je partner wordt volledig getransformeerd.
Is die transformatie dan uitsluitend negatief?
Saartje: Misschien niet, maar mijn mama beseft nu pas dat ze vanaf mijn geboorte papa een beetje aan de kant heeft geschoven, omdat ik vanaf dan op de eerste plaats kwam omdat haar moederinstinct dat zo aan haar opdrong. Liefde en romantiek zijn altijd heel belangrijk geweest voor mij en het idee dat ik mijn partner misschien onbewust zou wegduwen vind ik heel eng.
Berdien: Dat is ook iets wat mij tegenhoudt, ik heb, helaas, al iets te vaak het verkeerde voorbeeld gezien bij vrienden die uit elkaar gaan. Daarbij zie je ook altijd dat de kinderen de dupe zijn. Mijn ouders zijn zelf ook gescheiden, maar pas als ik negentien, twintig jaar was. Op zich was dat wel een goede beslissing en heb ik daar nooit veel dramatische problemen door ondervonden.
Ik vind niet dat je bij een partner moet blijven voor een kind. Het is een beetje een dubbele keuze, van oké, als je voor een kind gaat, is het uiteraard best dat die in een goed en stabiel gezin opgroeit. Maar langs de andere kant vind ik niet dat je bij iemand moet blijven voor de rest van je leven omdat je samen een kind hebt. Het wordt gewoon allemaal ingewikkelder wanneer je kinderen hebt. Mocht het niet meer gaan met mijn huidige vriend, dan beslis ik gewoon om weg te gaan. Dat heeft wel wat financieel en qua meubels wel wat gevolgen, maar uiteindelijk raak je daar niemand als mens mee, snap je? Terwijl, als je kinderen hebt, zijn die sowieso mee in dat conflict betrokken en ik vind dat een zware verantwoordelijkheid die ik liever niet wil aangaan.
Communiceer je je keuze naar je partner of toekomstige partner?
Zoë: Mijn partner weet dat. Het is ook niet dat mijn keuze definitief vaststaat. In het begin van onze relatie wou mijn partner echt graag kinderen. Hij kan ook super goed omgaan met kinderen, maar hij is beginnen beseffen hoeveel werk dat is, zeker sinds we onze husky Loki hebben. Hij voelt nu hoe zwaar het is om voor iemand te zorgen. Als we ons nu de vraag stellen of we ooit kinderen willen, komen we altijd op hetzelfde uit. Als we ervoor kiezen, dan is het maximum één kind en dan echt pas op latere leeftijd, later dan sociaal acceptabel zogezegd (lacht). We willen eerst wat een deftig leven hebben (aarzelt). Dat is erg om te zeggen.
Waarom is dat erg om te zeggen?
Zoë: Ik weet het niet, als je zegt dat je leven voorbij is als je kinderen hebt. Ik moet toegeven dat ik dat echt wel denk. Je normaal leven is voorbij. Je bent plots niets anders dan een moeder en dat is iets wat ik niet wil. Ik merk dat ook in de omgeving van mijn partner. Zijn vrienden krijgen nu allemaal kinderen, ze hebben die leeftijd ondertussen en zij zijn echt gewoon van mensen naar moeders gegaan. Dat is het. Ze praten nergens anders over, ze doen niks anders meer en ja, ik denk dat dat zo … ik weet niet of ik dat wil.
Berdien: De situatie waarin ik momenteel zit, maakt mijn keuze misschien makkelijker. Mijn vriend is een beetje ouder en heeft al een dochter, dus ik heb een plusdochter van veertien. Op die manier weet ik een beetje hoe het voelt om een kind te hebben, maar het is natuurlijk niet te vergelijken. Het is niet mijn dochter en we hebben dat ook nooit zo gepretendeerd. Dat is niet de bedoeling. Mijn vriend wil ook geen kinderen meer. Ik bedoel, hij heeft een dochter, hij is daar zeer tevreden mee, maar hij wil er niet nog een. Mocht ik nu bijvoorbeeld in een relatie zitten waarbij mijn partner wel graag kinderen wil, zou dat misschien anders zijn. Dan zou mijn keuze misschien anders beïnvloed worden, ik weet het niet. Ik denk voorlopig van niet, maar de situatie waarin ik zit, bevestigt wat ik voel.
Saartje: Je hoort te vaak dat één iemand in de relatie toegeeft om kinderen te krijgen om de ander te plezieren. Natuurlijk hebben ze daar achteraf spijt van. Alleen al daarom vind ik het zeer belangrijk om open en eerlijk met je partner te communiceren. Zo kan je vermijden dat iemand later spijt krijgt van de beslissing om al dan niet kinderen te krijgen. Hopen dat de mening van je partner wel zal veranderen in de loop der tijd is volgens mij niet productief. Kinderen zijn een te groot en bepalend topic in het leven. Het is iets waarover je het als koppel voor de volle honderd procent eens moet zijn. Ik wil kinderloos blijven en dat zal ik ook communiceren naar mijn partner toe. Dan maar hopen dat hij er hetzelfde over denkt en dat geen van ons beide ooit van gedacht verandert. Maar dat weet je nooit zeker (lacht).
En je omgeving? Hoe reageren zij daarop?
Saartje: Ik heb die keuze al vaak besproken met mensen, vooral met familie en vrienden. De reactie die ik het meest krijg van familie is de typische “Je zal je nog wel bedenken!” of “Je kan dat nu nog niet weten!” reactie. Die vind ik heel vervelend. Het is niet omdat ik nog jong ben, dat ik niet weet wat ik wil. Een andere reactie die ik ook vaak krijg is dat ik nochtans een goeie mama zou zijn, omdat ik wel zorgzaam ben. Maar ik vind dat zorgzaamheid verder gaat dan alleen het ‘moeder zijn.’ Het is niet omdat je geen kinderen hebt, dat je je geen ouder kan voelen of dat je geen zorg kan dragen voor iemand. Ik voel me soms ouder van mijn eigen ouders, van mijn zus, mijn vriendinnen. Zorg dragen doe ik sowieso al elke dag en dat voelt als meer dan genoeg.
Berdien: Ja inderdaad, het is niet omdat ik geen kinderen wil dat ik niet graag kinderen zie, integendeel. Ik sta in het onderwijs, ik geef toneelles aan jongeren. Ik zie graag kleine kinderen, zoals die van mijn vriendinnen. Bij mij mogen ze allemaal twee dagen komen en blijven slapen en weet ik veel (lacht). Dat is allemaal geen enkel probleem. Dat maakt mij niet uit, dat doe ik met veel liefde en plezier. Maar het is nog altijd niet jouw kind, dus ook niet mijn verantwoordelijkheid om daar iemand van te maken. Ik heb niet zoals mijn vriendinnen de drang om kinderen te krijgen. Bij hen begint het te kriebelen elke keer dat ze een baby zien. Ik heb daar geen last van. Ik kan dat niet zo goed verklaren, ik ben ondertussen 31, dus die moedergevoelens zouden toch een keer moeten komen, maar ja, ik weet het niet, die gevoelens komen niet. Het is dus echt een rationele keuze.
Zoë: Ik heb er recent met mijn zus over gepraat. Zij denkt ook dat ze geen kinderen wil, zeker niet in combinatie met haar job als dokter. Net als ik, vindt ze kinderen te belastend en denkt ze dat je daar veel meer tijd in moet steken dan dat mensen denken. Ik heb dat ook al vaag laten vallen bij mijn ouders, maar die hebben daar niet echt op gereageerd. Die hadden zoiets van, “ja oké.”
Berdien: Ik krijg op zich niet veel reacties, maar ik denk wel dat mensen eerst en vooral denken dat ik geen kinderen wil omdat ik mijn luxeleventje wil behouden. Niet dat dat zo is (lacht). Eigenlijk zou ik perfect kinderen kunnen hebben. Ik sta in het onderwijs, de perfecte job om met kinderen te combineren. Maar nee. Mensen vragen wel dikwijls waarom ik dat niet wil, want “allé Berdien, zo’n klein Berdientje dat zou toch wel leuk zijn.” Pas wanneer ik verklaar waarom ik het niet wil, dan begrijpen ze het wel. Ze kunnen me meestal wel volgen, maar ik merk wel dat ze in eerste instantie altijd denken dat ik die keuze uit eigenbelang maak.
Saartje: Van leeftijdsgenoten krijg ik vaak reacties die eerder bemoedigend en beamend zijn. Bij hen heb ik niet het gevoel dat mijn afwezige kinderwens abnormaal is of afwijkt van de norm, aangezien zij ook vaak geen kinderen willen of nog heel hard twijfelen. Ik denk dat jonge mensen zich vandaag veel vragen stellen bij die heersende verwachtingspatronen en meer nadenken over wat zij nu echt intrinsiek willen.
Heb je het gevoel dat je keuze ingaat tegen het normale verwachtingspatroon?
Zoë: Ja dat denk ik wel, hoewel er nu verdacht weinig over gesproken wordt. Toen ik pas samen was met mijn vriend hadden we toevallig veel babyborrels en in die periode werd ons altijd gevraagd wanneer wij aan kinderen zouden beginnen. Dat wordt als normaal gezien en als je dan een kindje hebt… De zus van mijn partner heeft nu eindelijk een baby, want ook zij kreeg heel vaak de vraag wanneer ze aan kindjes zou beginnen. Haar dochtertje is nog geen jaar, maar nu blijft ze de vraag krijgen “En wanneer krijgt ze een broertje of zusje?” Is het dan nooit goed? Het ideaalbeeld van twee kinderen is en blijft er. Ik denk echt dat je door geen kinderen te hebben serieus tegen de verwachtingen ingaat en zeker als vrouw. Mensen kijken echt raar op als je als vrouw zegt dat je geen moedergevoel hebt.
Is het voor vrouwen dan moeilijker om die keuze te verantwoorden?
Saartje: Door de reacties die ik krijg, heb ik het gevoel dat mijn mening afwijkt van het ‘normale verwachtingspatroon.’ Zeker als vrouw moet ik me soms meer verantwoorden voor mijn keuze en moet ik benadrukken dat ik niet egoïstisch wil overkomen.
Berdien: Zelf heb ik daar niks van gemerkt, maar ik denk wel dat het als man makkelijker uit te spreken is. Of het makkelijker aanvaard wordt onder vrienden omdat mannen soms rapper onvoorbereid aan kinderen beginnen en pas goed beseffen wat voor impact een kind heeft op je leven. Bij vrouwen spelen de emoties vaak meer dan de ratio. Bij hen draait het, denk ik, meer rond het moedergevoel dat op een bepaald moment naar boven komt. Ik ken ook wel heel veel mannen die echt graag kinderen willen. Zij spreken dat ook uit. Maar of het voor vrouwen veel moeilijker is, daar heb ik niet echt ervaring mee. Ik denk wel dat het meer zo die emoties zijn die vaak toch de bovenhand nemen bij vrouwen, ik weet het niet (lacht. Misschien ben ik zelf wel een halve man (lacht). Maar ja, dat hoeft ook allemaal niet zo dramatisch zijn natuurlijk (lacht). Ik zie kinderen krijgen misschien iets te negatief.
Laura Maes