Denemarken en Canada zetten zich volledig af tegen de Verenigde Staten en boycotten Amerikaanse producten. Ook de rest van Europa streeft naar economische onafhankelijkheid van de VS. Maar is een boycot van Amerikaanse producten de manier om dat doel te bereiken? En is economische zelfstandigheid realistisch?
Geschreven door Alandra Preys
Na de Tweede Wereldoorlog hielp het Marshallplan Europa uit economisch verval. De Verenigde Staten verleenden zestien Europese landen, waaronder ook België, miljarden euro’s aan leningen, goederen en hulp. Het Marshallplan markeerde het begin van de Amerikanisering zoals eerdere generaties die kenden. Europa is sindsdien op economisch, cultureel en, via de NAVO, ook op militair vlak sterk verbonden met de VS.
De-Amerikanisering
Meer dan 75 jaar na de uitvoering van het Marshallplan ziet de wereld er heel anders uit. De politieke verhoudingen tussen de VS en Europa zijn veranderd en Europa beseft dat het de afgelopen jaren op sommige vlakken heeft stilgestaan en nu dus achterloopt. Het is technologisch en economisch nog steeds sterk afhankelijk van Noord-Amerika. Dat proces terugdraaien is makkelijker gezegd dan gedaan. Verschillende landen boycotten Amerikaanse producten en willen Europese bedrijven op de voorgrond schuiven, maar de geschiedenis kan niet zomaar herschreven worden.
Bedrijven zoals Coca-Cola hebben fabrieken in Europa en die bieden werkgelegenheid. Als deze producten plots niet meer verkocht worden, gaat die werkgelegenheid verloren en verliezen vele mensen hun baan. De Amerikaanse producten vervangen door Europese is niet vanzelfsprekend. Hoewel de Duitse Fritz-Kola de Amerikaanse Coca-Cola zou kunnen vervangen, lopen de meeste mensen toch nog rond met een flesje Coca-Cola.
Een boycot is volgens econoom, Amerika-kenner en professor Herman Matthijs (VUB en UGent) niet zonder risico. “Er moet opgelet worden. De grootste handelsstroom is die tussen Noord-Amerika en West-Europa. Het zou niemand ten goede komen om die helemaal in brand te steken.”
“We klagen dat alle techgiganten zoals Google en Facebook Amerikaans zijn, maar de Europese Commissie heeft de afgelopen dertig jaar niets gedaan om hiervoor een Europees alternatief te ontwikkelen.”
Is boycotten een oplossing?
Het is niet de eerste keer dat landen Amerikaanse producten boycotten. In 2003 vermeden landen zoals België, Frankrijk, Zweden en Japan Amerikaanse producten als protest tegen de oorlog in Irak. Hoewel de gevolgen voornamelijk symbolisch waren, werden fabrieken van onder andere Coca-Cola in landen zoals Thailand wel sterk getroffen.
Toch zijn er heel wat bedrijven die geen productievestiging hebben in Europa. Deze bedrijven kunnen we nu gemakkelijker boycotten. Producten zoals Harley-Davidson en Tesla worden ingevoerd en hebben hier geen productielijn. Europa produceert zelf goede motorfietsen van onder andere Renault en BMW. Een boycot zou dus geen grote gevolgen hebben voor de Europeaan. Hoewel de locatie van de productielijn volgens Herman Matthijs een essentieel verschil vormt, twijfelt hij aan de impact van een boycot van deze producten voor de Amerikaanse economie. “Bedrijven zoals Harley-Davidson zullen het voelen, maar zij zijn niet de steunpilaren van de Amerikaanse economie”, zegt hij.
De start gemist
Er moet ingegrepen worden in de technologische sector, vindt Matthijs. “We klagen dat alle techgiganten zoals Google en Facebook Amerikaans zijn, maar de Europese Commissie heeft de afgelopen dertig jaar niets gedaan om hiervoor een Europees alternatief te ontwikkelen.” Europa mist momenteel ook equivalenten voor platformen zoals Netflix. “We hebben de start volledig gemist in Europa en moeten nu een inhaalbeweging maken terwijl we nergens staan”, zegt Matthijs. “Het zal veel geld kosten en Europa zal bereid moeten zijn om minder subsidies te geven aan de Europese lidstaten en hun sociaal beleid, maar hierover is nog geen politiek akkoord.”
Het zal allemaal zo snel mogelijk moeten gebeuren, want de Amerikanen hebben een voorsprong en Europa heeft dat de afgelopen jaren nagelaten.
Hoop voor de toekomst
Als Europa een plan opstelt en zich hieraan houdt, ziet Matthijs op lange termijn een oplossing. “Misschien dat het nieuwe militaire plan hier verandering in zal brengen, maar dat voorstel moet eerst nog goedgekeurd worden”, zegt hij. “Een sterke militaire industrie heeft altijd zijn voordelen, omdat je dan technologisch ook een voorsprong krijgt. Maar of dat plan geaccepteerd zal worden, is mij nog niet duidelijk. Het geld moet daarna ook nog verdeeld worden en daarover zal nog maanden ruzie gemaakt worden.”
Het zal allemaal zo snel mogelijk moeten gebeuren, want de Amerikanen hebben een voorsprong en Europa heeft dat de afgelopen jaren nagelaten. Er is volgens Matthijs nog veel werk aan de winkel.
Europese alternatieven
Toch bestaan er in Europa al alternatieven. Hoewel ze nog niet zo geëvolueerd zijn als de bekende Amerikaanse merken waar we gewend aan zijn, gaat het de juiste richting uit. De volgende generaties zullen meer en meer in contact komen met nieuwe Europese merken, die prominenter aanwezig zullen zijn in de maatschappij.
De globalisering maakt het niet altijd even gemakkelijk om te identificeren welke bedrijven van Amerikaanse oorsprong zijn of overgenomen zijn door Amerikaanse bedrijven. Daarom voegen we hieronder een lijst van Amerikaanse producten met Europese alternatieven toe aan dit artikel. Sommige namen zullen bekend in de oren klinken, anderen zullen hun plaats in onze maatschappij nog moeten bewijzen.
Amerikaans merk | Europees alternatief |
Dreft | Ecover (BE) |
Tesla, Ford | BMW, Renault (FR), Volkswagen (DE) |
Coca-Cola | Fritz-Kola (DE), Schweppes (VK) |
X | Mastodon (DE) |
Google Chrome, Firefox | Vivaldi (NO) |
Apple, Dell, Bose | Fairphone (NL), Logitech (CH), Sennheiser (DE) |
McDonald’s | Quick (BE/FR) |
Amazon | Bol.com (BE) |
Heinz | Devos Lemmens (BE) |
Lay’s | Croky (BE) |