“I'm sure if there's something that I can't find the words to say, I know that there will be a man around to save the day,” zingt de Britse zangeres Dua Lipa in haar nummer Boys Will Be Boys uit 2021. Mansplainen dus. Met het oog op Internationale Vrouwendag op 8 maart, lijkt het relevant om dat begrip eens onder de loep te nemen. Wat wil mansplaining nu net zeggen?
De definitie in Van Dale lijkt simpel: ‘(door een man) op een neerbuigende, bevoogdende manier uitleggen aan een vrouw’. Oxford Dictionnary geeft een gelijkaardige definitie, en omschrijft het als het ‘onnodig, neerbuigend uitleggen van zaken in een patroniserende of chauvinistische manier’. Mansplainen gaat dus verder dan het louter ‘uitleggen’ van zaken aan vrouwen, maar gebeurt op een manier die doet uitschijnen dat de man er meer over weet en begrijpt dan de vrouw.
De kracht van benoemen
De term vindt zijn oorsprong in Rebeca Solnits boek ‘Men explain things to me’ uit 2014 en raakte de afgelopen jaren steeds meer verankerd. Solnit zei in een interview met The Guardian destijds dat woorden krachtig zijn, en datgene ‘dat geen naam heeft niet erkend of gedeeld kan worden’.
Vrouwen delen vandaag massaal hun ervaringen met mansplaining op sociale media. Op TikTok, bijvoorbeeld, staan honderden video’s waarin vrouwen getuigen over banale of vanzelfsprekende zaken die mannen hen al ‘uitgelegd’ hebben, terwijl zij zelf een grondige kennis hebben over het onderwerp. Ook op Twitter gaan getuigenissen geregeld viraal. In 2018 ontwierp een gebruiker zelf een keuzediagram dat haar mannelijke collega’s kan helpen om hun gedrag te ontcijferen. Tot op vandaag wordt de tweet gretig gedeeld. Of daar veel mannelijke gebruikers tussen zitten, is niet duidelijk. “And that was sarcasm, in case you needed it mansplained”, zoals Dua Lipa dat zou zeggen.
Bijschrift: Kim Goodwin maakte een flowchart over mansplaining na herhaaldelijke vragen om uitleg over het begrip
Mansplainen op de werkvloer
Dat zo veel vrouwen hun frustraties delen over de neerbuigende manier waarop mannen zaken uitleggen, past binnen de bestaande genderstereotypes. Mansplainen bevestigt de mythe dat vrouwen minder competent, intelligent en hoog opgeleid zouden zijn, volgens het Amerikaanse zakentijdschrift Forbes. Mansplainen heeft een negatieve impact op de werkvloer en zorgt ervoor dat vrouwen zich ondergewaardeerd voelen, schrijven ze. Daardoor zijn ze minder productief en zouden ze sneller geneigd zijn een andere werkplek te zoeken waar ze wel appreciatie krijgen.
Veel vrouwen die hun ervaring delen komen bovendien uit de academische wereld. Ook dat is een werkplek waar nog werk aan de winkel is. De vrouwelijke wetenschappers betreuren op sociale media het ‘mansplainen’ door collega’s. Zowel in STEM (science, technology, engineering en mathematics), waar vrouwen sterk ondervertegenwoordigd blijven, als in humane wetenschappen doet het fenomeen zich voor. In een interview met Knack liet Gita Deneckere, decaan en professor aan UGent, weten dat mannen nog altijd “de onbedwingbare neiging” hebben om haar “zaken uit te leggen”. De machtsrelaties tussen mannen en vrouwen zijn er nog steeds niet gelijk. De recente voorvallen van grensoverschrijdend gedrag aan verschillende Vlaamse universiteiten maakten dat opnieuw duidelijk.
Manon Mortier
