Wetenschappers en psychologen onderzoeken al honderd jaar lang de link tussen lichaam en geest. In de Oosterse spiritualiteit zijn ze zich erg bewust van het belang van de relatie tussen die twee. Veel studies toonden al aan dat fysieke activiteit de mentale gezondheid aanzienlijk verbetert. Die invloed van het lichaam op de geest en andersom wordt vaak onderschat maar is zeer reëel, denk maar aan het placebo-effect. Het kan een te gemakkelijke oplossing lijken voor iemand met een depressie, maar elke dag een paar minuten mediteren of gaan wandelen, kan een enorm positief effect hebben op je gemoedstoestand.
Meditatie, yoga, mindfulness en andere Oosterse vormen van spiritualiteit worden almaar populairder in het Westen. In deze digitale tijden hebben veel mensen moeite met rust vinden in hun hoofd. Veel mensen kampen met stress en dat is een van de hoofdoorzaken van depressies. Hedendaagse goeroes als Deepak Chopra en Eckhart Tolle hebben de klassieke kennis uit het boeddhisme in een fris jasje gestoken zodat de moderne mens er iets aan heeft. De verschillende varianten van spiritualiteit zijn ondertussen aangepast aan de noden van deze tijd en worden ook steeds meer gecommercialiseerd. Denk aan meditatie-apps, hip hop-yoga en kleurboeken voor volwassenen om meer mindful te leven.
Volgens velen ligt deze hernieuwde interesse voor spiritualiteit aan het feit dat er meer mensen dan ooit met depressies kampen. Volgens de World Health Organization lijden meer dan 300 miljoen mensen aan de symptomen van een depressie en dat is 18% meer dan in de periode van 2005 tot 2015. Het is als het ware een globaal probleem. Het WHO noemt depressie zelfs wereldwijd de principiële oorzaak van een slechte gezondheid. Depressie of een algemeen onbehagen lijkt een symptoom dat eigen is aan deze tijd. Vanuit dat perspectief is het logisch dat mensen naar alternatieve oplossingen gaan zoeken en velen vinden hun heil in meditatie en yoga.
Het meditatieproces is zeer interessant voor neurowetenschappers en er zijn dan ook zeer veel studies rond gedaan. Via MRI-scans meet men de veranderingen die plaatsvinden in het brein en in het lichaam bij regelmatige meditatie. Er blijkt een positiefeffect te zijn van meditatie op mentale kwalen als depressies en angststoornissen. Dit vooral omdat het de stresslevels in het lichaam op een duurzame manier verlaagt. Een studie van het National Center for Complementary and Integrative Health uit 2011 onderzocht 279 volwassenen gedurende 8 weken. Dankzij een op mindfulness en meditatie gebaseerd, programma verbeterde hun mentale gezondheid en levenskwaliteit. In 2017 was er een gelijkaardige studie die aantoonde dat er bij mensen dankzij systematische meditatietraining veel lagere stresslevels in het lichaam te vinden waren en ze dus bijgevolg ook veel minder last hadden van depressieve gevoelens. Er zijn zelfs studies die aantonen dat meditatie je brein fysiek kan veranderen, dat de neuroverbindingen in je brein gelinkt aan angst en depressie dankzij meditatie letterlijk beetje bij beetje kunnen worden afgebroken.
Meditatie is een spirituele oefening waarbij je comfortabel gaat zitten en je vervolgens op je ademhaling focust. De bedoeling is dat je je concentreert en probeert om niet na te denken, iets wat in eerste instantie onmogelijk lijkt. Voel je je gedachten afdwalen, keer je gewoon weer terug naar die concentratie op je ademhaling. In het begin kost het wat moeite, maar door middel van oefening zal je er steeds beter in worden. Het is ook belangrijk dat wanneer je gedachten in je hoofd voelt opkomen, je deze niet meteen hoeft te benoemen of beoordelen. Een veelgebruikte metafoor hiervoor is dat je je gedachten gewoon moet laten voorbijdrijven zoals een wolkje, in plaats van ze te ‘ondergaan’. Want het is net dat ondergaan van die permanente gedachtestroom in ons hoofd die vaak de oorzaak is van onnodige stress en op lange termijn zelfs van depressies. Door die gedachtestroom even uit te schakelen met behulp van meditatie voel je je meteen rustiger worden in zowel je hoofd als lichaam. Op lange termijn kan dat een groot verschil maken in hoe je je voelt. Probeer maar eens!
Een studie van het National Institute for Health Research uit 2015 vond geen bewijs dat meditatie effectiever zou zijn bij de behandeling van depressie dan het nemen van antidepressiva. Wat ze wel vonden was dat beide methodes hetzelfde positieve effect hadden op de proefpersonen. Ondanks de wetenschap en de voordelen die eraan verbonden zijn, blijven veel mensen sceptisch over meditatie en dat is begrijpelijk. Indien je het niet ziet zitten om je hele leven pillen te nemen is meditatie zeker het proberen waard. Gezien het stressreducerende effect is meditatie eigenlijk voor iedereen de moeite om te proberen. Stress is namelijk niet alleen een boosdoener voor je mentale welzijn maar ook voor je lichaam. Mens sana in corpore sano.