Naar de gynaecoloog voor een uitstrijkje. Ik wist niet helemaal wat het was, maar wel wist ik dat je daar ergens begin twintig een afspraak voor moet maken, om baarmoederhalskanker op te sporen. Niemand had me daar ooit over ingelicht. ‘Ja, ooit moet je wel eens naar de gynaecoloog, maar maak je daar nu toch niet druk om.’, hoor je dan. Dat er weinig gesproken wordt over baarmoederhalskanker, het nemen van de pil en nog tal van andere zaken, heeft een grote impact op onze vrouwelijke gezondheid. Het is dus dringend tijd om dat taboe te doorbreken.
Toen er enkele weken later thuis een brief aankwam, bleek dat ik een ‘L-SIL’ heb, een laag afwijkende waarde. Een laag afwijkende waarde? Dat klonk als rampzalig nieuws in mijn oren. Is dat het begin van kanker in mijn baarmoeder? Ik belde meteen mijn gynaecologe. ‘Meisje, ik schrijf elke week zo’n twintig L-SIL’etjes uit’. Ik vroeg haar wat dat juist inhoudt en of er zich werkelijk een kanker in mijn baarmoeder ontwikkelt. En, nog iets, was ik dan niet gevaccineerd tegen baarmoederhalskanker? ‘Ik herinner me dat ik op mijn twaalfde zo een spuitje moest laten zetten.’ ‘Ja’, antwoordde ze, ‘dat klopt, maar dat vaccin beschermt je maar tegen een aantal van de HPV-virussen die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken.’
‘Oke, ja, wat nu?’ ‘Hoe krijg je zo een virus?’ ‘Kan ik dat doorgeven?’ ‘Moet ik mijn vriendje inlichten?’ ‘Kan mijn vriendje nu ook kanker krijgen?’ Ze was duidelijk lichtjes geïrriteerd door mijn snel opeenvolgende vragen, wellicht door tijdsnood. Ik kon me inbeelden dat ik niet de enige twintiger was die haar zo overstuur opbelde. Maar is dat dan niet logisch, als we er zo weinig over weten? En waarom is dat? Waarom praten we niet over ons vrouwelijk lichaam, onze vagina, onze schaamlippen? Dat onderwerp ligt voor iedereen misschien anders, maar een taboe rond de seksuele gezondheid en het lichaam van vrouwen, is gewoon gevaarlijk. Er rust nog steeds een taboe op gynaecologische kankers. Mensen kijken raar op als iemand zegt behandeld geweest te zijn voor vaginakanker. Ze krijgen weinig begrip en het onderwerp wordt van tafel gesmeten. Dat is allesbehalve bevorderlijk voor het opsporen en genezen van die kankers.
Even ter verduidelijking: HPV is de afkorting voor ‘humaan papillomavirus’. Er bestaan verschillende types, die meer of minder waarschijnlijk tot baarmoederhalskanker kunnen leiden. Ook mannen kunnen drager zijn en kanker krijgen. Het is heel besmettelijk en zelfs overdraagbaar mét condoom. Vaak verdwijnt het virus vanzelf in een tijdspanne van twee jaar. In 2018 kregen wereldwijd 570.000 vrouwen baarmoederhalskanker, waarvan 311.000 aan de ziekte overleden. In België is baarmoederhalskanker de vierde belangrijkste kanker voor jonge vrouwen.
De pil: een tweede onwetendheid met een enorme impact
Een veel eerder bezoekje aan een, toen nog andere, gynaecoloog was op mijn zeventiende voor de pil. Ik verwachtte toen een urenlange uitleg over het gebruik, de effecten en nog veel meer, maar in de praktijk duurde ons gesprekje maar vijf minuten.
Na drie jaar en veel stemmingswisselingen, besloot ik op eigen houtje de pil niet meer te nemen. Ik begon me te verdiepen in de effecten van de pil op het lichaam, en nog belangrijker, op de mentale gezondheid. Mijn vaststelling: Er is nog niet veel ‘met zekerheid’ geweten over de psychologische effecten ervan. Wil dat nu zeggen dat niemand tot op heden weet hoe dit ene pilletje, dat wereldwijd meer dan 100 miljoen vrouwen slikken, ons brein beïnvloedt? Dat lijkt me straf.
In feite misleidt de pil ons lichaam op een zeer onnatuurlijke wijze. Het doet je lichaam maandelijks geloven dat het zwanger is, waardoor het het signaal krijgt om niet ‘opnieuw’ te bevruchten. Door de onderdrukking van lichaamseigen geslachtshormonen en het binnenkrijgen van een synthetische versie van hormonen als progesteron en oestradiol, wordt de hormoonspiegel beïnvloed. Emoties vlakken af, omdat je hormoonspiegel continu op een laag pitje staat. De kans bestaat dat je minder goed in staat bent je angsten te beheersen, stemmingen onder controle te houden en emoties te herkennen. Die bevindingen komen uit het schaarse onderzoek dat hierover gedaan is.
Dat veel vrouwen wereldwijd, zonder goed geïnformeerd te zijn, 281 dagen per jaar een pil slikken die vol hormonen zit, is een pijnlijke vaststelling. Hetzelfde geldt voor het weinige onderzoek naar het effect van die pil op ons brein. Er is hoop, de interesse stijgt, maar het mag sneller gaan.
Bovendien wordt er al jaren gespeculeerd over de komst van de mannelijke pil, die er zogezegd ‘bijna’ is. Toch zal dit nog jaren duren. In de jaren ‘60 was de pil misschien een onafhankelijkheidssymbool voor vrouwen, maar waarom zouden vrouwen nu in godsnaam als enigen de last van de pil op zich moeten dragen? En daarbij, waarom weten we nog zo weinig over die al zestig jaar oude pil?
Er is nog steeds weinig geweten over zowel de pil als baarmoederhalskanker en alles dat ermee gepaard gaat. Gezien zowel de pil als baarmoederhalskanker al jaren bestaan, is dit een verrassende vaststelling. Misschien moeten we dan even stilstaan bij de farmaceutische industrie. Zou het kunnen dat de pil momenteel het meeste geld oplevert en de meest winstgevende optie is voor deze bedrijven? In dat geval is het ´begrijpelijk´ dat er niet naar een gezondere oplossing gezocht wordt en er een gebrek aan onderzoek is. En wie weet geldt dit ook voor het onderzoek naar baarmoederhalskanker.
Ik geloof dat we als vrouwen fier kunnen en moeten zijn op ons lichaam en het recht hebben om er alles over te weten. Dat we recht hebben op onderzoek en informatie. Het is nodig dat meer onderzoek gedaan wordt naar het HPV-virus, waar ook volgens mijn gynaecologe nog veel onderzoek mist. Zeker omdat baarmoederhalskanker jaarlijks zeer veel vrouwen treft. Niet alleen onderzoek, maar begrip en solidariteit zijn belangrijk. Praten over dit soort onderwerpen kan geen taboe meer zijn, want het schaadt gewoonweg onze gezondheid. Voor de pil, die ook een enorme invloed heeft op de (psychische) gezondheid van vrouwen, geldt hetzelfde. Verdient het vrouwelijk lichaam dan niet meer aandacht en onderzoek? Misschien gaat het hier niet echt om een taboe, maar om een bewuste onwetendheid. De pil blijft namelijk, mede door de farma-industrie, gynaecologen en dokters, het meest toegankelijke anticonceptiemiddel.
Evi Van Thienen